Klimaatbestendig en energieneutraal

De gemeente heeft zich gecommitteerd aan opgaven voor duurzaam opwekken van energie, warmtetransitie en energiebesparing. Deze gemeenteraad wil dat de gemeente de klimaatcrisis actief bestrijdt, onder andere door volop in te zetten op de transitie naar duurzame energie en warmte. Binnen de Klimaatwet maakte de oude gemeenten afspraken met alle gemeenten in deze regio in de Regionale Energie Strategie Noordoost Brabant (RES). Dat vertaalt zich in de ambitie om:

Onze gemeente klimaatneutraal te maken uiterlijk in 2045.
Onze eigendommen (gebouwen, wagen- en machinepark) zo spoedig mogelijk maar uiterlijk in 2030 verduurzaamd te hebben.

Wat is de huidige situatie?

Duurzaam opwekken van energie

We hebben een opgave om meer duurzame energie op te wekken. Allereerst zet de gemeente in op meer zon op dak. Ongeveer een kwart van de woningen in Land van Cuijk heeft zonnepanelen, maar dit percentage moet nog omhoog. Daarnaast hebben we in de RES afgesproken dat elke gemeente verantwoordelijk is voor zijn eigen opgave m.b.t. duurzame elektriciteitsopwek. De RES-opgave bestaat uit twee onderdelen: energiebesparing én grootschalige duurzame opwek. Voor het onderdeel “grootschalige

duurzame opwek” telt als besparing ook mee de zonnepanelen die op daken van particulieren en bedrijven liggen. Meer concreet dienen we voor 2030 een energiebesparing van 11% en 0,28 TWh duurzame elektriciteit (wind/zon-groot) te realiseren (de status dec-2019 was 0,05 TWh of 18% realisatie). Als we er ook voor kiezen om windmolens neer te zetten zal het aantal hectare zonneparken afnemen. Vanuit provinciaal beleid is vastgelegd dat we windmolens altijd clusteren en minstens drie windmolens bij elkaar plaatsen.

De vijf oude gemeenten hadden beleid voor zonne-energie en de gemeente Boxmeer ook beleid voor windenergie. Het eerste zonnepark in de gemeente is in aanbouw en er volgen er nog meer. De hoeveelheid zonnepanelen op daken neemt elk jaar weer toe.

Warmtetransitie

Het rijk heeft besloten dat we in 2050 geen aardgas meer gebruiken voor het verwarmen van panden of om op te koken. Dit betekent dat al onze gebouwen in de 33 kernen inclusief het buitengebied op een andere manier verwarmd moeten worden: dat noemen we ‘de warmtetransitie’. Vorig jaar hebben alle vijf de gemeenten de Transitievisie Warmte vastgesteld. Hierin staat dat we gaan inzetten op isolatie van woningen en dat we verder onderzoek gaan doen naar alternatieve warmtebronnen. Deze onderzoeken zijn recent gepresenteerd aan de raad.

Er is niet één alternatief voor aardgas. De uitdaging is om telkens het juiste alternatief te vinden. Uitgangspunt daarbij is technische haalbaarheid en betaalbaarheid voor inwoners.

We hebben in de warmtetransitie te maken met vier belangrijke groepen:

- Onze inwoners
- Bedrijven: zij moeten de maatregelen gaan nemen om van het aardgas af te gaan
- Woningcorporaties Mooiland en Wonen Vierlingsbeek
- Netwerkbeheerder Enexis

Klimaatadaptatie

Ondanks alle plannen om de CO2 uitstoot te verkleinen, merken we de gevolgen van de klimaatverandering: overstromingen, hevige regenval, hitte en droogte. Al eerder is met de vijf voormalige gemeenten daarom afgesproken dat Land van Cuijk in 2030 klimaat-adaptief is. Dat wil zeggen dat we voorbereid zijn op de gevolgen van de klimaatverandering zoals de modellen ons nu laten zien. We bereiden ons voor door samen te werken met onder andere het waterschap. We passen riolering aan, koppelen gebouwen af van het riool, leggen wadi’s (groene greppels) en openbaar groen aan. De vroegere gemeente Boxmeer heeft

beleid en budget vastgesteld voor de aanpak van wateroverlast; dat kan model staan voor Land van Cuijk.

(Op weg naar) de gewenste situatie

Wij verzoeken het college maatschappelijk draagvlak bij de uitvoer van onze RES-opgave te stimuleren door in te zetten op lokaal eigendom en eigenaarschap, en door energie-coöperaties ruimte te geven. Bij het beleid energieopwekking en -besparing gezondheidsaspecten en landschappelijke inpassing nadrukkelijk mee te nemen.
We vragen het college met een voorstel te komen voor de aanpak van energiebesparing waarbij alle inwoners een bijdrage kunnen leveren aan het realiseren van de doelstellingen, en daarbij met name te zoeken naar mogelijkheden voor mensen die niet een groot bedrag (ineens) kunnen investeren. (Suggestie: betrek energiecoöperaties).

De gemeenteraad wil dat de gemeente voortvarend aan de slag gaat met de vastgestelde RES en de opgave te harmoniseren en te concretiseren.

We vragen van het college:
- Zonnepanelen op daken te blijven stimuleren
- energieopslag te stimuleren;
- actief met Enexis in gesprek te gaan over om de capaciteit op het netwerk optimaal te kunnen benutten en uit te kunnen breiden;
- het isoleren van huizen te stimuleren;
- stappen zetten t.a.v. windenergie, zoekgebieden in beeld brengen.

Nu de Transitievisie Warmte is vastgesteld, werken we toe naar wijkuitvoeringsprogramma’s.

De raad verzoekt het college uit te laten zoeken welke technieken in welke kernen/wijken het beste ingezet kunnen worden en dit uit te werken in de wijkuitvoeringsprogramma’s.
De kernen en de raad actief te betrekken bij het maken van deze plannen.

Ook vragen we het college:

Om uit te zoeken of we habitat banking kunnen inzetten (het zelf planten van bomen als CO2 compensatie);
meer bomen te laten planten, bijvoorbeeld voor elke inwoner één of voor elke nieuwe inwoner (realiseren Geboortebos).

De raad wil dat het college kaderstellende discussies voorbereidt over:

De vraag of/hoe we als gemeente zelf kunnen investeren in (manieren voor opwek van) duurzame energie;
biogas en andere vormen van opwekking, bijv. water- en geothermie.

Daarnaast wil de raad actief geïnformeerd worden over:

De voortgang van de energie- en warmtetransitie, de hoeveelheid zon op dak en zon op land in onze gemeente;
de gesprekken van de gemeente met Enexis over netcapaciteit;
de manier waarop het college in de RES-regio vorm geeft aan samenwerking en samenhangend beleid voor de hele regio; hierin willen we kartrekker zijn.

We moeten vol in blijven zetten op voorlichting, energiebesparing, het stimuleren van zon op dak, klimaatadaptatie en warmtetransitie.

Samenspel

De gemeente kan voorwaarden voor de energietransitie scheppen: mogelijkheden voor samenwerking, locaties, eigenaarschap et cetera. Ook kan de gemeente vergunningseisen stellen en die handhaven. Maar de duurzame opgave wordt gehaald in en door de gemeenschap en de markt. Zeggenschap en eigenaarschap van bewoners, ondernemers en andere eigenaren en gebruikers van vastgoed moet dan ook een plek krijgen in de gemeentelijke plannen en besluiten, allereerst in die voor de wijkuitvoeringsplannen

van de warmtetransitie. Het wiel hoeven we daarbij niet uit te vinden; in onze eigen gemeenschap maar ook elders in Nederland is expertise in overvloed over samenwerking in de energietransitie. De gemeenteraad roept het college op daar gebruik van te maken.