1. Lokale heffingen

In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is in artikel 10 een aantal eisen opgenomen waaraan deze paragraaf moet voldoen. Die eisen hebben tot doel meer transparantie van het besluitvormingsproces te bieden en daarmee een grotere betrokkenheid van alle belanghebbenden. Ander doel is een betere vergelijkbaarheid van kosten en beleidsresultaten met andere gemeenten. Verder kan hiermee een versterkt inzicht in de financiële positie van de gemeenten worden bereikt. 

De beleidskaders, dus ook die op het terrein van de lokale heffingen, zijn opgenomen in de programma's. Kortheidshalve wordt hiernaar verwezen. De beleidsuitgangspunten met betrekking tot de kostendekking en de daaraan gekoppelde tariefstelling moeten op grond van de BBV in deze paragraaf zelf worden opgenomen. 

In dit overzicht is voor dit bijzondere begrotingsjaar geprobeerd inzichtelijk te maken hoe bij de berekening van tarieven van deze heffingen, die hoogstens kostendekkend mogen zijn, wordt geborgd dat de geraamde baten de ter zake geraamde lasten niet overschrijden. Voorts wordt vermeld wat de beleidsuitgangspunten zijn die ten grondslag liggen aan deze berekeningen en hoe deze uitgangspunten bij de tariefstelling zijn en worden gehanteerd. 
Hiervoor staan de heffingen die in onze gemeenten worden geheven. Deze zijn gebaseerd op de Gemeentewet en de Wet milieubeheer en verder uitgewerkt in de belastingverordeningen. In dit onderdeel gaan wij met name in op de rioolheffingen, de reinigingsheffingen, de graf- en begrafenisrechten/lijkbezorgingsrechten en de leges. Volgens de toelichting op de BBV moet voor deze heffingen de kostendekking inzichtelijk  worden gemaakt. De geraamde baten van deze heffingen mogen de ter zake geraamde lasten niet overschrijden. Anders gezegd: er mag geen “winst” worden gemaakt. Dat gebeurt ook niet. 

Bij het opstellen van de tarieven en de leges wordt gebruikt gemaakt van de handreikingen Kostenonderbouwing uitgebracht door de VNG en de BBV-notitie Overhead. Bij het inzichtelijk maken van de kostendekkendheid van riolering, afval en begraven dient een berekening te worden gemaakt op basis van de volgens BBV toe te rekenen overhead. Met ingang van de begroting 2023 wordt dit inzichtelijk gemaakt.

Rioolheffing

De beleidsuitgangspunten (artikel 10, onderdeel c  van het BBV):

• Rioolheffing is een bestemmingsheffing.
• Met de rioolheffing kan de gemeente naast de zorg voor het riool tevens voorzieningen bekostigen op de zorg voor het hemelwater en grondwater.
• Deze zorgtaken zijn opgenomen n de door de 5 gemeenteraden vastgestelde verbrede gemeentelijke rioleringsplannen (VGRP's 2019-2023). 
• Via storting en aanwending van de gevormde voorziening kunnen de tarieven gelijkmatig worden ingezet.
• De VGRP's  2019-2023 zijn budgettair verwerkt in de taakvelden in de programmabegroting 2022.
• Beoordeeld is welke kosten van activiteiten toerekenbaar zijn en daarmee kunnen worden verhaald via de rioolheffing.
• De BTW en de rente zijn extra comptabel toegerekend.
• De raming van de baten is tot stand gekomen op basis van historische opbrengsten, de ontwikkeling van het aantal belastingplichtigen en de tarieven 2022.

Reinigingsheffingen

De beleidsuitgangspunten (artikel 10, onderdeel c  van het BBV):

• Afvalstoffenheffing wordt geheven voor het inzamelen en verwerken van huishoudelijke afvalstoffen.
• Reinigingsrecht voor het ophalen van bedrijfsafval wat naar aard en omvang gelijkwaardig is aan huishoudelijke afvalstoffen.
• De afgelopen jaren werden de kosten van de afvalinzameling niet meer volledig gedekt door de opbrengsten uit de reinigingsheffingen.
• Er is een aanbesteding in de markt gezet m.b.t. inzameling restafval, GFT-afval en PMD. Dit leidt in 2022 tot hogere kosten.
• De tekorten werden gedekt door een extra verhoging van de tarieven reinigingsheffingen (raadsbesluiten van 20 oktober 2021).
• Beoordeeld is welke kosten van activiteiten toerekenbaar zijn en daarmee kunnen worden verhaald via de afvalstoffenheffing en het reinigingsrecht.
• De raming van de baten is tot stand gekomen op basis van historische opbrengsten, de ontwikkeling van het aantal belastingplichtigen en de tarieven 2022.

Graf- en begrafenisrechten / lijkbezorgingsrechten

De beleidsuitgangspunten (artikel 10, onderdeel c  van het BBV):

• De rechten worden geheven voor diensten die verband houden met het gebruik van de gemeentelijke begraafplaatsen.
• Bij het streven naar een verbetering van de kostendekking wordt permanent beoordeeld of de tarieven in de pas blijven lopen met de regionale tarieven.
• Het aantal begravingen neemt af ten opzichte van het aantal crematies.
• Verhoging van de tarieven kan leiden tot nog minder begravingen.
• Beoordeeld is welke kosten van activiteiten toerekenbaar zijn en daarmee kunnen worden verhaald via de graf- en begrafenisrechten.
• De BTW is waar van toepassing extra comptabel toegerekend.
• De raming van de baten is tot stand gekomen door historische opbrengsten, de ontwikkeling van de aantallen en de tarieven.

Leges

De beleidsuitgangspunten (artikel 10, onderdeel c van het BBV):

• De tarieven zijn vooral gebaseerd op historische ervaringscijfers waarbij de gemiddelde tijdsbesteding, indien meetbaar, de basis vormt.
• Voor de berekening van de directe en indirecte kosten (overhead) zijn dezelfde uitgangspunten gehanteerd zoals die bij de rioolheffing, reinigingsheffingen en de graf- en begrafenisrechten.
• Als het om heel geringe aantallen gaat is aansluiting gezocht bij landelijk gangbare tarieven.
• Gelet op het maatschappelijk belang en/of de aard van de instelling of vereniging heeft de raad besloten voor een aantal diensten vrijstelling te verlenen.
• Door de Rijksoverheid zijn wettelijke legestarieven voorgeschreven die daarmee qua tariefstelling niet beïnvloedbaar zijn door gemeentelijke kostenberekeningen.
• De Rijksoverheid hanteert voor rijbewijzen en reisdocumenten wettelijke maxima.
• De raming van de baten is een resultaat van de historische opbrengsten, de ontwikkeling van de aantallen en de tarieven.
• Voor de legesbaten omgevingsvergunningen is de raming gecompliceerder. Bij incidentele grote bouwprojecten kan toerekening van de bate aan het incidentele jaar tot schommelingen leiden. Mocht blijken dat er structureel (3 jaar) meer leges worden ontvangen dan geraamd dan zal dat – in relatie tot de kosten van het in behandeling nemen – eventueel moeten worden vertaald in lagere tarieven.

In deze paragraaf moet op grond van het BBV een overzicht van baten en lasten (2022) worden opgenomen per hoofdstuk van de tarieventabel. Ook dient voor zover mogelijk de kostendekking per hoofdstuk worden gepresenteerd. Zoals bekend beoordeelt de belastingrechter uitsluitend de kostendekking op het niveau van de totale legesopbrengsten (toets artikel 229b Gemeentewet).

Het begrotingsjaar 2022 is een overgangsjaar. In deze paragraaf kan daarom om praktische en pragmatische redenen nog geen kostendekking worden gepresenteerd. In de begroting 2023 zal deze informatie wel worden opgenomen.

Ook in dit geval is het voor het begrotingsjaar 2022 nog niet mogelijk een overzicht te presenteren van de gemiddelde lokale lastendruk voor iedere eigenaar / bewoner van een gemiddelde woning. Dan gaat het om de onroerendezaakbelastingen, de rioolheffingen en de afvalstoffenheffing. De tarieven voor de rioolheffingen en de afvalstoffenheffing voor 2022 zijn weliswaar al op 20 oktober 2022 door de vijf gemeenteraden uniform  vastgesteld. De OZB-tarieven 2022 worden pas in de raadsvergadering van 10 maart 2022 vastgesteld. Bij dit raadsvoorstel zal een berekening worden toegevoegd van de gemiddelde lastendruk in relatie tot het landelijke gemiddelde. 

Als een belastingplichtige over te weinig financiële middelen beschikt, kan kwijtschelding worden verleend. De kwijtscheldingsnormen in Land van Cuijk zijn zo ruim als wettelijk is toegestaan. Vermogensbestanddelen en onverantwoord bestedingsgedrag kunnen kwijtschelding in de weg staan. 

Het aanvragen van kwijtschelding is in veel gevallen eenvoudig. Dat kan desgewenst zelfs digitaal via DigiD. Men hoeft dan geen uitgebreid inlichtingenformulier in te vullen en verplichte bijlagen mee te sturen. 

De gemeente laat het Inlichtingenbureau een uitgebreide toets doen. Dit is een overheidsinstantie die daar helemaal voor is uitgerust. Het Inlichtingenbureau toetst of de aanvrager in aanmerking komt voor automatische kwijtschelding. Is dat niet het geval, dan ontvangt de gemeente zoveel mogelijk detailinformatie terug. Op die manier is de controle op rechtmatige verstrekking van kwijtschelding beter gewaarborgd. Voor de burger betekent dit dat zij veel minder gegevens hoeven te verstrekken. Als er een belemmering is om automatisch kwijtschelding te verlenen (bijvoorbeeld door vermogen of de kostendelersnorm), dan zal de aanvrager nadere informatie worden gevraagd.

Omgevingswet en leges 
De Omgevingswet zorgt o.a. voor wijzigingen bij het heffen van leges. De inwerkingtreding van de Omgevingswet is (vooralsnog) uitgesteld tot 1 juli 2022. In de eerste helft van 2022 kan dan de aanpassing aan de Omgevingswet plaatsvinden. Het is dus mogelijk de legesverordening in de loop van het jaar te wijzigen of opnieuw vast te stellen. Leges zijn tijdstipheffingen. Voor de heffing is van belang wanneer het belastbaar feit zich voordoet, zoals het in behandeling nemen van een aanvraag om een omgevingsvergunning. Het is dus mogelijk om op 1 juli 2022 een nieuwe legesverordening te laten ingaan.

Wetgevingstraject
De wetgeving is min of meer afgerond. De beoogde inwerkingtreding is (nog steeds) 1 juli 2022. Er zijn nog wel wat struikelblokken, zoals de eis van een goed werkend Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Ook zijn er zorgen over de kosten en kostenverdeling van de nieuwe wet. 
 
Onderzoek naar eenvoudiger, sneller en beter waarderen van woningen 
Binnen de VNG loopt een meerjarig gemeentelijk samenwerkingstraject getiteld: Samen Organiseren. Daar wordt bekeken of processen die alle gemeenten uitvoeren eenvoudiger / sneller / beter kunnen worden uitgevoerd. De uitvoering van de Wet WOZ is zo’n proces. In dat kader is een project opgestart met de focus op het modelmatig waarderen van woningen. Het project wordt ondersteund door de VNG en gefinancierd vanuit het fonds GGU (Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering).  Binnen het project is een aantal pilots opgestart zoals Artificial Intelligence (Ai) in de Wet WOZ. Hebben Ai, locatiegegevens en Automated Valuation Models ons iets te bieden bij modelmatige waardebepaling van woningen? Dat wordt onderzocht in een aantal pilots bij diverse uitvoerders van de Wet WOZ. Wanneer daar de resultaten van bekend worden, is op dit moment nog niet bekend.