De definitie van het begrip risico is een gebeurtenis die een negatief of positief effect heeft op het bereiken van de organisatiedoelstellingen. Elke soort en vorm van bedrijfsactiviteit, iedere kans of wijziging in de overheidsbranche brengt onzekerheden met zich. Zonder het nemen van risico’s bestaat ook geen basis voor het bereiken van doelstellingen.
In dit hoofdstuk schetsen wij een aantal risico’s die invloed kunnen hebben op de begroting 2022 van de gemeente Land van Cuijk zoals deze zijn opgenomen in de Kaderbrief 2022. Bij het opstellen van het risicomanagementsysteem zullen de risico's verder worden geanalyseerd en uitgewerkt.
Hierbij maken wij een onderscheid tussen risico’s die voor alle gemeenten gelden en specifiek risico’s voor de nieuwe gemeente Land van Cuijk. Deze opsomming is niet uitputtend. In de eerste collegeperiode 2022-2026 willen wij een risicomanagementproces inrichten waarbij de risicogevoeligheid van de organisatie wordt bepaald door drie samenhangende variabelen:
- Hoe materieel is het potentieel gevolg van een risico?
- Wat is de kans dat één of meer risicogebeurtenissen zich voordoen?
- In welke mate is de organisatie in staat het optreden van het risico te voorkomen of de gevolgen hiervan te beperk?
Risico's algemeen
Herijking Gemeentefonds
Op 2 februari 2021 is het voorstel voor de nieuwe verdeling van het gemeentefonds openbaar gemaakt. De herziening van de verdeelmodellen van het gemeentefonds bestaat uit drie elementen: een wijziging van de verdeling van de gemeentefondsmiddelen waarmee de gemeenten de taken in het sociaal domein betalen, een wijziging van de verdeling van de overige (klassieke) taken en een eventuele wijziging van de manier waarop in de verdeling rekening wordt gehouden met de mogelijkheden die gemeenten hebben om zelf eigen middelen op te halen. Dit gaat dan over de OZB, de overige belastingen, de winsten op de grondexploitatie en de opbrengsten van deelnemingen.
Direct na publicatie bleek dat er grote regionale verschillen waren in de (nadelige) herverdeeleffecten. Op deze herverdeeleffecten is door (groepen van) gemeenten zeer bezorgd gereageerd. Het VNG bestuur heeft in februari jl. aan de beheerders van het gemeentefonds laten weten dat er pas sprake kan zijn van herverdeling van middelen als dat gepaard gaat met een oplossing van de totale financiële pijn van gemeenten, de koek moet groter.
Naar aanleiding van een tussenreactie van de Raad voor het Openbaar Bestuur, reacties van de Tweede Kamer, gemeenten en de VNG is door de fondsbeheerders een nader onderzoek uitgevoerd. De rijksoverheid heeft aangekondigd het aanvankelijke verdeelmodel begin juni aan te passen en te publiceren. Op basis van dit aangepaste voorstel zal de ROB uiteindelijk zijn advies uitbrengen. De invoering van het nieuwe verdeelmodel wordt overgelaten aan een nieuw kabinet en daardoor verschoven naar 1 januari 2023.
Kosten Sociaal Domein
In het Bestuurlijk overleg van 2 juni j.l. hebben kabinet en de VNG naar aanleiding van de uitspraak van de Commissie van Wijzen afspraken gemaakt over een extra bedrag van 1,3 miljard voor 2022 ter compensatie van de tekorten in de jeugdzorg, bovenop het geld dat al eerder is toegezegd. Gemeenten moeten echter ook 214 miljoen euro aan bezuinigingen op de jeugdzorg realiseren en betrokken partijen zullen gezamenlijk komen tot een Hervormingsagenda. Over de jaren na 2022 zullen met het nieuwe kabinet afspraken gemaakt worden, waarbij het oordeel van de arbitragecommissie zwaar zal wegen.
Covid-19
Het is zeer ongewis wat de financiële effecten van de corona-crisis zijn op de begroting 2022 en de meerjarenbegroting 2023-2025. Voor 2021 heeft het kabinet een reële compensatie toegezegd voor de extra uitgaven en inkomstenderving met betrekking tot corona. De provincie heeft gevraagd de financiële effecten van de coronacrisis voor 2022 en volgende jaren zo goed mogelijk in beeld te brengen. Of ook in deze jaren een compensatie wordt ontvangen is nog onbekend.
Risico's Gemeente Land van Cuijk
Beleidsharmonisatie
In de periode 2022-2023 zal op diverse terreinen het beleid van de 5 gemeenten geharmoniseerd worden. Het betreft hier onder andere integratie van beheersplannen, afstemming beleidsvelden en harmonisatie van verordeningen. Bekend is dat onderhoudsniveaus niet gelijk zijn en er grote verschillen zijn in accommodatiebeleid en subsidieverordeningen. De nieuwe gemeenteraad zal hierbij keuzes moeten maken.
Scheepswerf Grave
De afwikkeling van het faillissement van de scheepswerf heeft effect op het weerstandsvermogen van de gemeente Land van Cuijk, maar geen directe invloed op het structurele beeld van de exploitatiebegroting. De gemeente dekt het nog vast te stellen schadebedrag namelijk (grotendeels) uit de verzekering. Een eventueel ongedekt deel dekt de gemeente uit de algemene reserve. Afgaande op het door de gemeente verwachte bedrag biedt de algemene reserve hiervoor voldoende ruimte.