De voorjaarsnota bestaat uit de eerste bestuursrapportage 2024 en de kadernota 2025. De eerste bestuursrapportage 2024 heeft u in een afzonderlijk document ontvangen.
Hierbij presenteren wij de kadernota van onze gemeente, een belangrijk document dat de koers voor de komende periode laat zien. In deze nota schetsen we de strategische richting, beleidsvoornemens en prioriteiten die we willen hanteren om onze gemeente de komende jaren verder te ontwikkelen en te versterken.
Kadernota 2025: van visies naar uitvoering
Vrij snel na de start van onze fusiegemeente, nu bijna tweeënhalf jaar geleden heeft u het raadsprogramma dRaad vastgesteld met daarin de beleidsdoelstellingen en ambities voor de bestuursperiode 2022 – 2026 vastgelegd. Mede als gevolg van de harmonisatie van de vijf voormalige gemeenten naar gemeente Land van Cuijk heeft u in de afgelopen periode ook veel visies, beleidsplannen en uitvoeringsplannen opgesteld of, voortkomend uit de voormalige gemeenten, geactualiseerd.
Het afgelopen jaar lag de focus op het oppakken van en uitvoering geven aan gemaakte afspraken. Er is hard gewerkt en al veel gerealiseerd. Echter, ook voor de tweede helft van deze bestuursperiode is nog veel werk te verzetten. Uit de kadernota 2025 blijkt dat er op diverse aandachtsgebieden plannen en uitdagingen zijn. Zo liggen er op het fysieke vlak uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, woningbouw, mobiliteit, economie en de transitie van het landelijk gebied.
Als gemeente hebben we binnen het sociaal domein een financiële uitdaging, met name in de jeugdhulp en WMO. De ontwikkelingen in de maatschappij en de tarieven zorgen voor een toename van de kosten. De investeringen in preventieve maatregelen zullen op termijn effect hebben.
Wij hebben korte lijnen met de onderwijsbesturen en dragen zorg voor optimalisatie van de onderwijshuisvesting. Ook is er aandacht voor sport en bewegen waarbij dit voor een brede doelgroep toegankelijk dient te zijn en te blijven. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan sociale betrokkenheid door de aanwezigheid van moderne gemeenschapsaccommodaties.
Veiligheid is een belangrijk thema voor de inwoners van onze gemeente. Dit vraagt een doeltreffende aanpak van (ondermijnende)criminaliteit, overlast en onveilige situaties.
Begroting onder druk
De politieke en maatschappelijke context waarbinnen gemeenten in Nederland moeten opereren is de afgelopen jaren steeds complexer geworden. Internationale en nationale vraagstukken volgen elkaar bovendien in hoog tempo op. Mede hierdoor staat ook de rijksbegroting onder druk. In de komende jaren loopt het begrotingstekort steeds verder op, met name door de vergrijzing en de stijgende zorgkosten. Gezien de totale opgave die er ligt, moeten gemeenten serieus rekening houden met een forse ombuigingsopgave. Dat is ook de harde boodschap van deze voorjaarsnota 2025. Het raadsprogramma dRaad blijft ook na deze ombuigingsopgave het uitgangspunt, maar we ontkomen er niet aan om keuzes te maken tussen de geformuleerde ambities.
Deze kadernota is tot stand gekomen op basis van de informatie zoals we die nu kennen. Op het moment van dit schrijven treedt een nieuw kabinet aan. De financiële consequenties van het gepresenteerde ‘akkoord op hoofdlijnen’ zijn nog niet bekend. Ten opzichte van het beeld in de programmabegroting 2024 zullen de actuele ontwikkelingen naar verwachting leiden tot een verslechtering van het financieel perspectief. Er is nog steeds sprake van een aanzienlijke onzekerheid, maar zoals ook uit de actualisatie van het financieel perspectief blijkt, komt de dreiging van het ‘ravijnjaar 2026’ steeds dichterbij. Inmiddels is duidelijk geworden dat het demissionaire kabinet in de Voorjaarsnota heeft voorgesteld om de zogeheten ‘opschalingskorting’ te schrappen. De VNG blijft zich inspannen om ook voor dit resterende tekort te komen tot nadere afspraken. Tegelijkertijd moet voorkomen worden dat er nieuwe aanvullende bezuinigingen aan gemeenten worden opgelegd. Door de recente berichtgeving van het rijk in haar voorjaarsnota blijkt dat er besloten is om al in 2025 al een eerste korting op het gemeentefonds door te voeren. Hierdoor zal het tekort in 2025 naar verwachting verder toenemen. De concrete gevolgen hiervan worden duidelijk bij de publicatie van de meicirculaire in juni 2024.
Naar een nieuw realistisch financieel perspectief
Een ombuigingsoperatie is noodzakelijk, hierbij past het maken van scherpe keuzes. Dat moet zorgvuldig gebeuren. Naast deze Kadernota 2025 zullen wij uw raad via een raadsinformatiebrief informeren over een concreet procesvoorstel om uiteindelijk – bij de vaststelling van de programmabegroting – te kunnen komen tot een begroting die voor het jaar 2025 sluitend is. Daarna zullen wij starten met een proces om ook voor de jaren vanaf 2026 een gezond meerjarenperspectief te bereiken. Deze werkwijze sluit aan bij de voorschriften van de Provincie Noord-Brabant in haar Begrotingscirculaire 2025.
Wij zijn gestart om over de hele linie van de gemeentebegroting inzichtelijk te maken wat de consequenties zijn van diverse ombuigingsmogelijkheden. We gaan inzichtelijk maken waar eventuele ruimte is in de bestaande begroting, het investeringsschema en de organisatie. Dit wordt vertaald naar concrete ombuigingsmogelijkheden, met daarbij een duiding van de bijbehorende consequenties. De financiële situatie noodzaakt tot afweging, scherpte en meer soberheid. Niet alles wat we willen is meer mogelijk waardoor keuzes onvermijdelijk zijn. Met een verwachte bezuinigingsopgave van €11 miljoen voor 2025 en € 29 miljoen voor de jaren daarna wordt van eenieder veel gevraagd. We moeten een stap terugzetten om weer vooruit te komen zonder hierbij het belang van onze inwoners uit het oog te verliezen. Dit vraagt richting van ons college en duidelijke keuzes van uw raad. Een enorme klus die we in gezamenlijkheid willen klaren. Ondanks dat er lastige besluiten genomen moeten worden is het noodzakelijk om de inkomsten en uitgaven met elkaar in evenwicht te brengen op weg naar een nieuw realistisch perspectief.
Een gezonde financiële positie is een belangrijke randvoorwaarde om ook in de komende jaren focus te kunnen houden op wat voor de gemeente Land van Cuijk zo belangrijk is.
Via een afzonderlijke raadsinformatiebrief wordt u geïnformeerd over de gevolgen van de meicirculaire op deze kadernota. Daarnaast zullen wij uw raad, zoals hiervoor reeds aangegeven, via een afzonderlijke raadsinformatiebrief informeren over het proces om te komen ten een sluitende begroting 2025.